5.Hafta 6.Sınıf: Lisanslar ve Bilişim Suçları

Telif Hakkı Nedir? (Copyright ©)

•Kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği ürünler üzerinde hukuken sağlanan haklardır. •

Kaynak: https://www.telifhaklari.gov.tr/Telif-Hakki-Nedir

Telif Hakkı…

•Kullanma, paylaşma ve değiştirme gibi izinleri kapsar. 

•Eserlerimizin izin verildiği kadar kullanımını sağlar.

•Eser sahibinin haklarını korur.

Eser nedir? Nasıl korunur? bu konu için Telif Hakları Genel Müdürlüğünün Genel Sorular sayfasına bakabiliriz.

•Fikir ve sanat eserleri  5846 nolu kanun ile korunmaktadır.

•Başkalarına ait eserleri izinsiz çoğaltmak, satmak yasaktır.

Her orijinal ürünün barkod, karekod veya bandrol gibi korumasını sağlayan özel kodları vardır.

•Orijinal olmayan ürün korsan üründür.

•Bu ürünleri satın aldığında sanatçı, yazar ya da yazılımcılar ve onların firmalarına hiçbir maddi katkısı yoktur.

Böylece yeni eserlerin ve ürünleri hazırlanmasını ve geliştirilmesini olumsuz etkiler.

Creative Commons (Yaratıcı Birliktelik) CC

•CC lisanları, bir eserin kullanım koşullarının telif sahibi tarafından belirtilmesini sağlar. •Kullanıcının telif sahibi ile iletişime geçmeksizin eserin kullanım koşullarını öğrenmesine olanak sağlar. •http://creativecommons.org.tr/hakkinda/

Creative Commons Sembolleri

Alıştırmayı çözdükten sonra kontrol edelim

YAZILIM LİSANSLARI NELERDİR?

Yazılım lisansları bir programın geliştirilmesi, dağıtılması gibi şartları belirtir. Uygulama ve sistem yazılımlarının kimler tarafından ve ne şekilde kullanılabileceğini gösteren yazılım lisansları sözleşmeleri vardır. Programın kurulabilmesi için sözleşmenin kabul edilmesi gerekir. Bu sözleşmelerde, belirtilen program kaç bilgisayarda, kaç kişi tarafından, ne kadar sürelik zaman diliminde kullanılabileceği,  yazılım üzerinde değişiklik yapılıp yapılamayacağı, izin almadan dağıtılıp dağıtılamayacağı gibi şartlar detaylı bir şekilde belirtilmektedir.

Aynı görevi yapmak için kullanılabilecek benzer özelliklere sahip pek çok program bulunduğundan, her kullanıcı kendisi için uygun lisans türüne sahip olan yazılımları seçme şansına sahiptir. Örneğin, yazı yazma işlemleri için bazı kullanıcılar ücretli olan Microsoft Word yazılımını, diğer kullanıcılar ise ücretsiz olan Apache OpenOffice Writer veya LibreOffice Writer yazılımını kullanabilirler.

1. Lisanslı Yazılım Nedir? Geliştiricinin kullanım hakkını belirli koşullarla ücret karşılığında verdiği yazılımlardır. Örn:Windows işletim sistemi, Adobe Photoshop gibi. Ücretlendirme ömür boyu olabildiği gibi, aylık ve yıllık şekilde de olabilir. Ücreti kurulum yapılacak cihazın niteliği ve sayısı da etkileyebilir.
2. Ücretsiz Yazılım Nedir? (Freeware): Dağıtımı ve kullanımı tamamen ücretsiz olan yazılımlardır. İnternet üzerinde pek çok ücretsiz yazılım, program paylaşım sitelerinde rahatça bulunup indirilebilir.
3. Paylaşılan Yazılım Nedir? (Shareware): Belirli bir süre (15-30 gün) kullanım izni olan programlardır. Verilen süre bitiminde kullanmaya devam etmek için paylaşılan yazılım satın alınmalıdır. Deneme sürümü olarak da bilinir. Ücretli antivirüs yazılımları buna güzel bir örnektir.  Geliştiricileri programları genelde bu şekilde dağıtırlar çünkü kullanıcı tarafından bakıldığında insanlar tam olarak ne işe yaradığı, ne gibi yeteneklere sahip olduğunu bilmedikleri bir programı neden satın alsınlar ki?
4. Demo Yazılım Nedir? Bazı özellikleri kısıtlanmış olan yazılımlardır. Örneğin; yapılan işlemlerin çıktısının alınamaması veya bir oyunda ikinci aşamaya geçilememesi gibi. Tüm özelliklerin kullanılabilmesi için demo yazılım kullanıldıktan sonra gerçek lisanslı program satın alınmalıdır.
5. Açık Kaynak Kodlu Yazılım Nedir? (Open Source): Kaynak kodu herkese açık olan ve isteyen programcılar tarafından üzerinde değişiklik yapılabilen yazılımlardır. Genellikle ücretsiz olarak dağıtılmaktadırlar. LibreOffice, VLC Player, Linux buna güzel bir örnektir.
6. Beta (Geliştirme Aşamasındaki) Yazılım Nedir? Geliştiricinin esas sürümü hazırlama aşasında gönüllü kişilerin ücretsiz kullanıp test etmesi için dağıttığı versiyonudur. Beta yazılımlar genellikle lisanslı yazılımlar için hazırlanır.

BİLİŞİM SUÇLARI

Bilişim teknolojileri üzerinden işlenen suçlardır. Doğrudan sistemi bozmak gibi yapılabildiği halde internet üzerinden uzaktan da yapılabilir.

Gelin Emniyet Genel Müdürlüğünün sayfasına bağlanarak yerinden inceleyelim: https://www.egm.gov.tr/siber/sibersucnedir

En Çok Görülen Bilişim Suçları

•Dolandırıcılık (kredi kartı dolandırıcılığı)

•Sahte hesap açılması

•Yasa dışı yayınlar

•Korsan yazılım kullanımı ve dağıtımı

•Siber zorbalık türü suçlar

•Hacking

Emniyetin hazırladığı bazı bilgi verici posterler

Ek bilgiler: https://tr.wikipedia.org/wiki/Bili%C5%9Fim_su%C3%A7lar%C4%B1

http://www.ihbarweb.org.tr

SUNU için tıklayın (dersin önemli bölümü web üzerinde olduğu için o detaylar sadece blogda)

BT.6.2.1.4. Telif hakkı kavramını ve önemini araştırır.

BT.6.2.1.5. Kullanım haklarını düzenleyen lisans türlerini açıklar.

Açık erişim felsefesi ve etik kullanım üzerinde durulur.

BT.6.2.1.6. Bilişim suçlarının neler olduğunu tanımlayarak ilgili kanunları özetler.

BT.6.2.1.7. Bilişim suçlarına karşı alınabilecek önlemler ve stratejiler geliştirir.